Zweeds onderzoek: AI ontdekt borstkanker vaker dan artsen

Bij een gemiddeld borstkankeronderzoek zijn twee radiologen betrokken. Voor het onderzoek worden röntgenfoto's gemaakt van de borst, die door radiologen onderzocht worden op afwijkingen die op kanker kunnen wijzen. Om de kans op fouten te verkleinen, wordt iedere foto door twee radiologen onafhankelijk van elkaar onderzocht.

Maar de werkdruk voor deze radiologen stijgt enorm. In alleen al Nederland doen jaarlijks ruim 800.000 vrouwen mee aan een bevolkingsonderzoek naar kanker, en dat aantal stijgt door de vergrijzing. Tegelijkertijd is er een tekort aan radiologen.

Maar AI kan die werkdruk mogelijk gaan verlichten, blijkt dus uit het onderzoek, waar de Volkskrant over schrijft. Niet alleen herkent AI namelijk vaker borstkanker dan artsen dat doen, het kan de tijd die radiologen besteden aan het kijken naar foto's bijna halveren.

AI blijkt effectief

De Zweedse wetenschappers gebruikten het bevolkingsonderzoek in eigen land voor hun onderzoek. De AI - die gemaakt werd door het Nederlandse bedrijf ScreenPoint en getraind is op honderdduizenden borstscans - bekeek de helft van alle röntgenfoto's en schat in wat het risico op borstkanker is. Dat risico wordt aangegeven op een schaal van één tot tien.

De scans werden vervolgens ook door radiologen gecheckt. Alle röntgenfoto's die een risico van één tot negen mee kregen, werden door één radioloog gecontroleerd. Kreeg een scan het hoogste risiconiveau, dan werd deze voor de zekerheid door een duo radiologen bekeken. 

De AI bleek dus succesvol: per duizend vrouwen werd één extra signalement van kanker opgemerkt. In de praktijk komt dat neer op honderden vrouwen extra in alleen al het Nederlandse bevolkingsonderzoek.

Andere onderzoeken zien hetzelfde

Het Zweedse onderzoek staat volgens de Volkskrant niet op zichzelf. Spaans onderzoek wijst bijvoorbeeld uit dat wanneer alleen AI ingezet wordt - en artsen dus niet bij het onderzoek betrokken wordt - er ook minder fouten worden gemaakt. In Denemarken wordt het Nederlandse systeem dan ook al ingezet in de reguliere screening. De AI vervangt in dat geval één van de twee radiologen. 

Toch kleven er ook risico's aan het gebruik van AI, benadrukt Bram van Ginneken, hoogleraar medische beeldanalyse aan de Radboud Universiteit Nijmegen, in de krant. Hij is enthousiast over het systeem, maar waarschuwt ook dat radiologen lakser kunnen worden als ze meer leunen op het oordeel van de computer. Daarnaast wordt het moeilijker om scherp te krijgen wie er verantwoordelijk is als er een fout gemaakt wordt. 

Hij verwacht dan ook niet dat Nederlandse ziekenhuizen de technologie snel in gaan zetten. Maar dat vindt hij vanwege de grote voordelen eigenlijk 'ethisch onverantwoord'. "De Nederlandse overheid wil eerst nog zelf onderzoek uitvoeren naar het gebruik en de veiligheid van AI in deze context. Ondertussen missen we mogelijk gevallen van borstkanker. Als ik een vrouw was en deel zou nemen aan een bevolkingsonderzoek, zou ik dit onacceptabel vinden."